ზაფხულის დავალება -11

• აბრუნე  : მამალი, ძაღლი ,  სურათი, მგელი, ლამაზი, პაპლები, წიგნები.
• გადაიყვანე მრავლობით რიცხვში: ყვავილი, კატა, ხე, მხარე, მხარი, უშნო, ფოთოლი.

• ამოხსენით მაგალითები:

გააფერადე 5/6

გააფერადე 3/6

გააფერადე 1/6

ზაფხულის დავალება - 10

• ამოწერე ყველა შესაძლო სამნიშნა რიცხვი,__ ციფრებს ნუ გადააადგილებ!

• დათვალეთ სამკუთხედები და დაწერეთ კომენტარებში პასუხი! 

javascript:void(0);

გაარჩიე წინადადება:

ნუცამ ნამცხვარი გამოაცხო და მეგობრები დაპატიჟა .

ზაფხულის დავალება -9

• გამოიყენეთ თქვენი ფანტაზია და დაასრულეთ ზღაპარი ...

•  გაიხსენეთ მათემატიკა:

გადახაზეთ და შემდეგ გაზომეთ ტეხილი:

• 
  

ჩიტიაშვილი გუგა

დედა
მამა
პირადი ნომ.

ჩიღვინაძე ნინო

დედა
მამა

ზაფხულის დავალება-8. (4.08)

გაარჩიეთ :

1. ზმნები: მირბის, დაწერა, მღერის , შეკერავს, გაფრინდება
2. არსებითი სახელები: ბაღი, ყვავილები, მამალმა, დათვს, კაკლის.

გავიხსენოთ გამრავლების ტაბულა: 

გადაწერეთ რვეულში

ჭიამაია

ჭიამაია მებაღეების მეგობარი

„გამოიღვიძეთ!“-ისთვის დიდი ბრიტანეთიდან

მართალია, ხოჭოები ბევრს არ უყვარს, მაგრამ ჭიამაიებზე ამას ვერ ვიტყვით. ბავშვები განსაკუთრებით შეხარიან ამ მწერს, მებაღეები და ფერმერებიც სიხარულით ეგებებიან მას. რატომ არიან ისინი ასე გამორჩეულები?

რით არის ჭიამაია ცნობილი?

ამ უვნებელი ხოჭოს უმეტესი სახეობის საყვარელი საჭმელი პარაზიტი რბილსხეულიანი მწერები, ბუგრებია (ნაჩვენებია მარცხნივ), რომლებიც აჩანაგებენ ბაღებსა და სასოფლო-სამეურნეო კულტურებს. ზოგიერთი ჭიამაია სიცოცხლის განმავლობაში ათასობით ბუგრს ჭამს; უმადობას არც ჭიამაიას მატლები უჩივიან. ჭიამაიები სხვა მავნებლებსაც შეექცევიან, ზოგი სახეობა მცენარეების პარაზიტი სოკოებითაც იკვებება. აი, რატომ უყვართ ჭიამაია მებაღეებსა და ფერმერებს.

მე-19 საუკუნის ბოლოს ავსტრალიიდან კალიფორნიაში შემთხვევით მოხვდა ღარიანი და ფქვილისებრი ცრუფარიანა. ეს მავნებელი მწერი ისე სწრაფად გამრავლდა, რომ თითქმის გაანადგურა ციტრუსის ბაღები. ერთი ენტომოლოგი, რომელმაც იცოდა, რომ ამ მწერის სამშობლოში მოსავალი არ განადგურებულა, ავსტრალიაში გაემგზავრა მისი ბუნებრივი მტრის მოსაძებნად და ჭიამაია როდოლიას მიაგნო. ამ სახეობის ხუთასამდე ხოჭო კალიფორნიაში გემით ჩამოიყვანა და მისი საშუალებით ერთ წელიწადში ცრუფარიანა თითქმის მოისპო. ციტრუსის ბაღები გადაურჩა განადგურებას.

ჭიამაიას სიცოცხლის ხანგრძლივობა

ამ მომხიბლავ პაწაწინა ხოჭოს ამობურცული, მრგვალი ან ოვალური სხეული აქვს. ამ ღორმუცელა მწერის სახეობათა უმეტესობა სიგრძეში დაახლოებით 12 მილიმეტრია. მაგარი, მბზინავი და ლამაზად დაფერილი ზედა ფრთები იცავს მათ ქვეშ შეკეცილ სიფრიფანა უკანა ფრთებს. ფრენის დროს მწერი ზედა ფრთებს შლის. როგორც წესი, ფიქრობენ, რომ ჭიამაია წითელია და შავად დაწინწკლული, მაგრამ არსებობს დაახლოებით 5 000 სხვადასხვაგვარად შეფერილი და დაწინწკლული ჭიამაია. ზოგი ნარინჯისფერია, ზოგი ყვითელი და შავად დაწინწკლული, ზოგიც შავია წითელი წინწკლებით. იშვიათად თუ შეხვდებით ჭიამაიას, რომელსაც წინწკლები არა აქვს. არსებობს ჭიამაიების ისეთი სახეობებიც, რომლებსაც ჭადრაკულად განლაგებული წინწკლები აქვთ ან დაზოლილია.

ხოჭოების ბევრი სახეობა ერთ წელიწადს ცოცხლობს. წვიმისა და ქარისგან თავის დასაცავად ისინი მშრალ და დახურულ ადგილას იზამთრებენ. გაზაფხულზე, როცა ბუნება იღვიძებს, ჭიამაიებიც გამოდიან და ისეთ მცენარეებს ეძებენ, რომლებზეც ბუგრებია. დაწყვილების შემდეგ მდედრობითი სქესის ჭიამაია ფოთლის ქვეშ ბუგრებთან ახლოს დებს პაწაწინა ყვითელ კვერცხებს (ნაჩვენებია მარჯვნივ). თითოეული კვერცხიდან იჩეკება ექვსფეხიანი მატლი, რომელიც პაწაწინა ალიგატორს (ნაჩვენებია ქვემოთ) უფრო მოგვაგონებს, ვიდრე მშვენიერ ჭიამაიას. რადგან მატლები თითქმის შეუჩერებლივ შეექცევიან ბუგრებს, იმდენად დიდები იზრდებიან, რომ კანში ვეღარ ეტევიან და რამდენჯერმე იცვლიან კანს. ამის შემდეგ მცენარეს ეწებებიან და ჭუპრებად გარდაიქმნებიან. ჭუპრი მანამ იზრდება, სანამ ზრდასრული ხოჭოს სახეს არ მიიღებს. მოძლიერებამდე ხოჭო მცენარეს არ სცილდება. მისთვის დამახასიათებელ შეფერილობას სულ რაღაც ერთ დღეში იძენს.

მტრები თავს არიდებენ ამ ლამაზად შეფერილ და მადის აღმძვრელ მწერებს. იცით, რატომ? როცა ხოჭოები საფრთხეს გრძნობენ, გამოყოფენ დიდად არასისიამოვნო, მძაფრი სუნისა და გემოს ყვითელ სითხეს. ჩიტებსა და ობობებს, რომლებიც მათ განსაკუთრებით ემტერებიან, არასდროს ავიწყდებათ ჭიამაიებთან პირველი შეხვედრა. ასე რომ, მათი თვალშისაცემი შეფერილობა დროული შეხსენებაა სამტროდ მოსულთათვის.

მავნე ჭიამაია

ჭიამაიის ერთ-ერთი სახეობა, ეგრეთ წოდებული მრავალფერა აზიური ჭიამაიაა, რომელსაც თავდაპირველად მავნე მწერებს ანადგურებინებდნენ, მაგრამ მოგვიანებით ის თავად აღმოჩნდა მავნე და საშიში. ეს ჭიამაია თავის სამშობლოში, ჩრდილო-აღმოსავლეთ აზიაში სხვა სახეობის ჭიამაიებთან ერთად ძალიან კარგად გრძნობს თავს. ის ისეთი გაუმაძღარია, რომ ბუგრებსა და სხვა მავნებლებს მუსრს ავლებს. ახლახან ის ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაშიც გავრცელდა. სამწუხაროდ, მან საფრთხე შეუქმნა ადგილობრივ ჭიამაიებს, რადგან საჭმელად თითქმის აღარაფერი დაუტოვა. უფრო მეტიც, როცა ამ ღორმუცელამ ყველაფერი გადაჭამა, სხვა ჭიამაიებისა და სასარგებლო მწერების ჭამაც დაიწყო. მდგომარეობას ისიც აუარესებდა, რომ მისი გამანადგურებელი არავინ იყო. ენტომოლოგები შიშობენ, რომ მალე ჭიამაიას ზოგი სახეობა საერთოდ გაქრება. მრავალფერა ჭიამია არც ხილზე ამბობს უარს და მოსავლის აღებამდე ბაღებს აჩანაგებს. ეს მოურიდებელი მწერი გვიან შემოდგომაზე დაუპატიჟებლად სახლებში შედის და ზამთარს თბილად ატარებს.

არიან ისეთი ჭიამაიებიც, რომლებიც მავნებლების ნაცვლად, მოსავალს ანადგურებენ; თუმცა საბედნიეროდ, ჭიამაიების უმრავლესობა გულს უხარებს მებაღეებს.

ნეკერჩხლის წითელი ფოთოლი

ნეკერჩხლის წითელი ფოთოლი

ავტორი: ინანიშვილი  რევაზ

 

ბებერი მუხა აღერღილი იყო. უკანასკნელი ფოთლები რა ხანია რცხილებსაც დასცვივდათ, წიფლებსაც, თამელებსაც. თვით ისიც, დაკორძილი, ათას ჭირ-ვარამში გამოვლილი მუხაც, შავად იყო ალანძული, მისი სქელი გალაქულივით პრიალა ფოთლები ძირს იყვნენ დაფენილნი და ხანდახან თუ შეთრთოლდებოდნენ ნიავის წამობერვაზე, კბოდეზე გადმოზნექილი ნეკერჩხლის ერთი დიდი ფოთოლი კი მხოლოდ ოდნავ მოღუნულიყო და წითლად ღუდღუდებდა ტყის ბინდ ჰაერში. მუხამაც, ხევში მიმავალმა მომწვანო წყალმაც, მსუქანმა მაჩვმაც და დიდთავა ბუმაც იცოდნენ, რომ ნეკერჩხლის ფოთოლი ვიღაცას თუ რაღაცას ელოდა.
- ვის ელი, შე საბრალოვ! – შელიკლიკებდა ქვემოდან წყალი, - ჩამოდი ჩემთან, თუ შენიანებზე ნაწყენი ხარ, ქვემოთ წაგიყვან, ულამაზეს ადგილებს გაჩვენებ და, სადაც მოგეწონოს, იქ დარჩი
მაგრამ ფოთოლი ხმას არ სცემდა წყალს.
გამოვიდოდა ყოველ დილა მსუქანი მაჩვი, ღრმად ჩაისუნთქავდა სუსხიან ჰაერს, დაინახავდა ნეკერჩხლის წითლად მოღუდღუდე ფოთოლს, ზიზღით შეიჭმუხნიდა ქონიან დინგს და აბუზღუნდებოდა თავისთვის:
- ნეტავ ვის ელის ეს ტუტუცი, არ ურჩევნია, თავისიანების გვერდით იყოს?!
- მუხას კი ის აბრაზებდა, ჯანსუსტი, ყოველგვარ ხმაურზე მოცახცახე ფოთოლი როგორ იძენდა მისთვის გაუგებარ სიმტკიცეს.
მოდიოდა წვიმა, უბერავდა ქარი, ეხლებოდნენ ტოტები ტოტებს; რამდენჯერმე ჭირხლმა ძვალრბილიანად გათანგა ყველაფერი, ნაკერჩხლის წითელი ფოთოლი კი ისევ მოლოდინით იყო სავსე და მხოლოდ ოდნავ შესამჩნევად ეღუნებოდა მხრები.
ერთ დღეს ცა ზამთრისპირულად მოქურუშდა. დაუბერა ცივმა, ნოტიო ნიავმა. მთელ დღეს იქროლა. მერე ნიავი ჩადგა და წვიმა წამოვიდა. იწვიმა შუაღამემდე, შუაღამის შემდეგ კი წვიმა თოვლმა შეცვალა. როცა გათენდა, ტყე თითქოს ფიქრიან ბურუსს წაეღო სადღაც შორს. ხეების წვიმითგაშავებულ ტოტებს რბილი, ფაფუკი თოვლი დასდებოდა, ჟანგისფერ მიწას თეთრი, ფუმფულა საბანი გადაჰფარებოდა, კბოდეზე გადმოზიდული ნეკერჩხლის წითელი ფოთოლიც თოვლით იყო დამძიმებული, მაგრამ ის მაინც ისევ მტკიცედ ეკიდა ტოტის ბოლოზე და ისევ ვიღაცას თუ რაღაცას ელოდა.
- ჩამოდი, შე საცოდავო! – დაუძახა ქვემოდან წყალმა, - ჩამოდი, სანამ ყინულს არ შევუბოჭივარ მთლიანად.
მაგრამ ნეკერჩხლის ფოთოლი ხმას არ იღებდა.
ბებერი მუხაც ღირსეულად თავდაჭერილი დუმდა.
შუადღისას მზე გამოვიდა. ნეკერჩხლის ფოთოლს თოვლი ჩამოადნა. ჩამოდნა თოვლი ხეების ტოტებიდანაც. ტყეში ისმოდა ჩამოშავებული ლეშისა და მსხვილი წვეთების ხმელ ფოთლებზე დაცემის ხმა. მიწაზე დაგებული თოვლი ქაფქირივით დაიხვრიტა, მაგრამ საღამო ხანზე ხმები ისევ შეწყდა. მთების წვერებიდან ყინვა ჩამოვიდა, ლურჯად ჩამოდგა ტყეში. გაჩუმდა წყალიც. გაჩუმდნენ ფრინველებიც. მიდამო მოიცვა სინათლესთან გაყრის იდუმალმა სევდამ...
და, აი, ამ დროს მინასავით უძრავ ლურჯ ჰაერში ბებერ მუხასთან შემოვიდა ხარირემი. ის ყველამ მაშინვე შეამჩნია, ყველა გაიცქაფა, თითქოსდა თითისწვერებზე შეადგნენ ერთმანეთს უკან. ხარირემი, მოწყენილი, მაგრამ ზვიადი, ნელ – ნელა მოდიოდა. ხანდახან შეჩერდებოდა, ყურებს შეატოკებდა, ნესტოებს დაბერავდა და ისევ წავიდოდა, - თოვლშერჩენილ მიწას შავად აჩნდებოდა მისი შუაზე გაყოფილი ნაფეხურები. ჩავიდა ხევში, პატარა ხანს წყალს დაეწაფა, მერე თავი ასწია და გაკვირვებული დარჩა. კბოდეზე გადმოზიდულ ნეკერჩხალს ერთი დიდი წითელი ფოთოლი შერჩენოდა და ის ფოთოლი თრთოდა, ცახცახებდა; ნიავი არ იძვროდა, ისე თრთოდა და ცახცახებდა. ირემმა კისერი წაიგრძელა და კიდევ უფრო გაკვირვებული შეაჩერდა. მაშინ ფოთოლი მოწყდა, წამოვიდა ფარფატით, წამით თითქოს ჰაერშიც კი შედგა, მერე მოეშვა და გულაღმა დაეცა თოვლზე – წითელი, უსასოო, ირემმა დრუნჩი მიუახლოვა, წინა ფეხიც ასწია, უნდოდა, ჩლიქი წაეკრა, გადაებრუნებინა, ენახა, რა ფოთოლი იყო ასეთი, მაგრამ ის ისე უმწეოდ ესვენა თოვლზე – სისხლისფერი, სიფრიფანა, ოდნავ მოხრილი მხრებში – ფეხი დაუშვა, მორიდებით შემოუარა, რამდენჯერმე შედგა, მოიხედა. რაღაც საოცარმა ნაღველმა შეიპყრო, თავი ასწია და ამოიბღავლა.
ზამთრის პირის გარინდებულ ტყეში გლოვის ზარივით ისმოდა ხარირემის უდროული ხმა. აქამდე უძრავი ლურჯი ჰაერი ზანზარებდა, თრთოდა.
ყოველივე ეს ბებერმა მუხამაც დაინახა, აი, თურმე ვის უცდიდა ნეკერჩხლის დიდი წითელი ფოთოლი! აი, მრავალსაუკუნოვანი სისულელის კიდევ ერთი სურათი. იცნობდა ასეთ რამეებს ბებერი მუხა!.. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, იგი მაინც ერთი სურვილით იყო შეპყრობილი: უნდოდა, მასაც ხარირემივით აეწია თავი და დაებღავლა, დაებღავლა ისე, რომ ტანი აჰბურძგლოდათ გაშტერებით მდგარ წიფლებსა და რცხილებს. ეს არ შეეძლო, და იდგა ჩუმად, კვირტებს უბეები ნელ-ნელა ევსებოდა წვეთებით. ეს წვეთები იყო მისი ცრემლი.